Strona główna

Pomiary prądu anodowego lampy głośnikowej

Szczegóły

Kategoria: Radioamator

Odsłon: 5577

Pomiary prądu anodowego lampy głośnikowej
Radioamator, Rok II, Czerwiec 1952r., Nr 6, str. 21÷22

   Praca lampy głośnikowej jest w dużej mierze decydująca o funkcjonowaniu całego odbiornika. Miernikiem tej pracy jest zaś między innymi prąd anodowy lampy i dlatego należy go od czasu do czasu skontrolować. Jeśli wartość będzie zbyt niska - będzie to najczęściej dowodem nie dostatecznej emisji lampy, zaszłe zaś na skutek tego zmiany w pracy aparatu, często trudno słyszalne ze względu na stopniowe osłuchanie, warto sprawdzić najlepiej przez chwilową choćby wymianę lampy na nową. Gdy wartość prądu będzie natomiast zbyt wielka, stać się to powinno sygnałem do natychmiastowego wglądu do aparatu. Często powodem wzrostu prądu będzie pojemność sprzęgająca anodę stopnia poprzedzającego z siatką lampy głośnikowej. Gdy izolacja tego kondensatora pogorszy się na skutek jego upływności, na siatkę dostanie się nieco napięcia dodatniego i spowoduje wzrost prądu anodowego. Czasem powodem wzrostu prądu może być zwarcie oporności w katodzie lub w ogólnym minusie. Autor tej notatki miał np. niedawno sposobność naprawić taki właśnie defekt w odbiorniku Aga. Otóż kondensator elektrolityczny, bocznikujący opór 190Ω w ogólnym minusie z którego czerpie ujemne przednapięcie lampa głośnikowa 7C5, został spięty na krótko przez rozpryśniętą kroplę cyny, jaka spadła na jedną z jego ścianek bocznych - prawdopodobnie podczas jakiejś poprzedniej naprawy. W tym stanie aparat grał przez 2 lata (!) aż do zupełnego wyczerpania emisji lampy głośnikowej. Przy skontrolowaniu z pomocą nowej lampy, prąd anodowy w tych warunkach przekraczał 120mA. Wartość normalna wynosi jak wiadomo 45mA. Z tego jednego z licznych przykładów widać, że trzeba i należy kontrolować prąd anodowy lampy. Dodamy jeszcze, że kontrola taka powinna się odbyć zaraz po załączeniu odbiornika, przy czym jedna lub dwie minuty wystarczą do uzyskania miarodajnego odczytu. Niekiedy jednak ostateczne warunki ustalają się dopiero po dłuższym czasie po jednej a nawet kilku godzinach. Niektóre lampy tracą bowiem czasem częściowo izolację lub próżnię po silnym rozgrzaniu  i ich prąd anodowy ma tendencję do stałego wzrostu, początkowo powolnego nie zauważalnego, potem szybkiego nawet lawinowego.

   Celem zmierzenia prądu anodowego należy zasadniczo odlutować połączenie od transformatora głośnikowego do plusa napięcia stałego (rys. 1a). Pomiędzy tymi punktami włącza się następnie miliamperomierz, o wychyleniu na pełną skalę rzędu 100mA. Jest to pomiar najzupełniej pewny, choć oczywiście kłopotliwy, ponieważ trzeba w/w połączenie odnaleźć, dokonać odlutowania, a następnie przylutowania.

   Rys. 2b wskazuje inny, o wiele bardziej prosty sposób pomiaru prądu anodowego, bez żadnych odlutowań, nawet często bez odejmowania tylnej ścianki aparatu.

Czytaj więcej: Pomiary prądu anodowego lampy głośnikowej

Teoretyczne podstawy techniki analogowej

Szczegóły

Kategoria: Books

Odsłon: 4656

Włodzimierz Wolski
Teoretyczne podstawy techniki analogowej
Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2007
Instytut Telekomunikacji, Teleinformatyki i Akustyki, podręcznik do przedmiotów" Technika Analogowa i Teoria Obwodów i Sygnałów
Wydanie II poprawione

SPIS TREŚCI

• PRZEDMOWA (9)
     Technika analogowa, bez wątpienia pasjonująca dziedzina elektroniki, jest wykładana w wielu skryptach, podręcznikach i opracowaniach monograficznych, poświęconych teorii obwodów. Kilka z nich jest wymienionych w wykazie literatury. Niestety, z punktu widzenia naszych Studentów, wszystkie mają podstawową wadę: nie są dostosowane do kursów techniki analogowej, prowadzonych dla Studentów Wydziału Elektroniki Politechniki Wrocławskiej. Studenci odczuwają brak podręcznika, w którym technika analogowa byłaby reprezentowana w ujęciu odpowiadającym realizowanemu programowi, i w którym, przede wszystkim, byłyby zawarte wszystkie partie wykładanego materiału.
     Podręcznik zawiera wszystkie działy techniki analogowej, wykładane na kierunkach Elektronika i Telekomunikacja, Informatyka, Automatyka i Robotyka oraz na studiach zaocznych, wieczorowych i filialnych.
     Prezentowany w podręczniku wykład jest oparty na konspektach, corocznie modyfikowanych, opracowywanych do wykładów techniki analogowej i teorii obwodów, prowadzonych od wielu lat przez autora oraz na skryptach Teoria obwodów cz. I i II oraz Wybrane zagadnienia z teorii obwodów, opracowanych wspólnie z śp. Marcelim Uruskim. Autor ma nadzieję, że skrypt będzie ze wszech miar pomocny Studentom Wydziału Elektroniki oraz Wydziału Mikroelektroniki i Fotoniki, a także że krąg jego odbiorców będzie znacznie szerszy.
     W podręczniku nie ma dodatków matematycznych, które mogłyby być przewodnikiem, poradnikiem matematycznym, przypominającym konieczne partie matematyki. Warto więc sięgnąć do dodatków w Teorii obwodów cz. II. Dodatki te jednak nie mogą być podstawą do nauczenia się niezbędnych partii matematyki. Trzeba sięgnąć po podręczniki matematyczne, wymienione w wykazie literatury.
     W podręczniku rozwiązano wiele przykładów. Przykłady są zwykle bardzo proste. Zamysłem autora była bowiem ilustracja omawianych zagadnień, a nie prezentacja matematycznych metod rozwiązywania zadań. Nie ma zadań przeznaczonych do samodzielnego rozwiązywania. Trzeba więc sięgnąć do zbiorów zadań, wymienionych w wykazie literatury. W trakcie opracowania jest zbiór zadań, w którym zadania do samodzielnego rozwiązania będą powiązane z prezentowanym podręcznikiem.
     Czuję się w miłym obowiązku podziękować Panu Prof. Michałowi Białce, którego niezmiernie skrupulatna recenzja umożliwiła usunięcie z pierwotnego tekstu wielu większych i mniejszych niedociągnięć, przyczyniając się do poprawy jakości podręcznika.
     Serdecznie dziękuję moim Studentom oraz Kolegom z Zakładu Teorii Obwodów ITTA Politechniki Wrocławskiej za wskazanie błędów i niedociągnięć, przyczyniających się do poprawy jakości podręcznika w drugim wydaniu. Szczególnie dziękuję Kolegom dr. Andrzejowi Jarząbkowi i dr. Lesławowi Dereniowi.
  
  
• OZNACZENIA PODSTAWOWYCH OPERACJI MATEMATYCZNYCH (10)

1. PODSTAWOWE POJĘCIA TECHNIKI ANALOGOWEJ I TEORII OBWODÓW (11)
   1. Przedmiot techniki analogowej (11)
      1. Sygnał, opis sygnału, działania na sygnałach (12)
   2. Pole elektromagnetyczne, warunek kwazistacjonarności (21)
   3. Podstawowe zjawiska w rzeczywistych systemach elektrycznych, model systemu elektrycznego (25)
      1. Straty energii - rezystancja (26)
      2. Zmiany pola magnetycznego - induktor (30)

         Czytaj więcej: Teoretyczne podstawy techniki analogowej

Katalog Sprzętu Radiowo - Telewizyjnego

Szczegóły

Kategoria: Books

Odsłon: 5044

Zjednoczenie Przemysłu Elektronicznego "UNITRA"
Katalog Sprzętu Radiowo - Telewizyjnego
Wydawnictwo Katalogów i Cenników, Warszawa, 1975

SPIS TREŚCI

• Wstęp (5)
     Zjednoczenie Przemysłu Elektronicznego UNITRA przekazuje Klientom piąty z kolei katalog sprzętu radiowo-telewizyjnego, obejmujący zarówno sprzęt aktualnie znajdujący się w sprzedaży, jak i sprzęt przewidziany do produkcji.
     Katalog składa się z 6 działów:
     - radioodbiorniki przenośne (turystyczne) i samochodowe
     - radioodbiorniki domowe (stołowe)
     - telewizory
     - magnetofony
     - gramofony
     - zestawy głośnikowe, słuchawki, mikrofony
     Każda karta katalogowa obok kolorowego rysunku sprzętu zawiera jego ogólną charakterystykę oraz ważniejsze dane techniczne. Dane ogólne zredagowane zostały w ten sposób, aby mogły stanowić dla klienta wystarczającą informację o walorach użytkowych sprzętu.
     Dane techniczne przeznaczone są dla klientów żądających bardziej dokładnych informacji o sprzęcie radiowo-telewizyjnym.
     Na kartach katalogowych pominięto ceny sprzętu. Zawarte są one w odrębnym cenniku.
     Katalog przeznaczony jest zarówno dla personelu sklepów branży radiowo-telewizyjnej, jak i dla ich klientów.
  
  
• Radioodbiorniki przenośne (turystyczne) i samochodowe (15)
  • Eltra 50 (15)
  • Ania (17)
  • Magda (19)
  • Monika (21)
  • Dana (23)
  • Lucyna (25)
  • Lidia (27)
  • Lidia 2 (29)
  • Edyta (31)
  • Jowita (33)
  • Alina 2 (35)
  • Justyna (37)

    Czytaj więcej: Katalog Sprzętu Radiowo - Telewizyjnego

Nowy wzmacniacz o bezpośrednim wzmocnieniu

Szczegóły

Kategoria: Radioamator

Odsłon: 5144

Nowy wzmacniacz o bezpośrednim wzmocnieniu
Radioamator, Rok II, Czerwiec 1952r., Nr 6, str. 19÷20

   Układ wzmacniacza wskazany na rys. 1 nie posiada żadnego elementu sprzęgającego pomiędzy anodą stopnia pierwszego, a siatką stopnia drugiego. Jest to więc układ nazywany dotychczas wzmacniaczem prądu stałego. Działanie jego będzie prawidłowe, jeśli potencjał katody drugiej lampy względem masy będzie wyższy od potencjału anody stopnia pierwszego, gdyż w ten sposób siatka drugiej lampy będzie ujemną względem swej katody. W zwykłym jednak układzie anoda lampy sterującej wykazuje napięcie względem masy rzędu setki woltów, wynika więc stąd konieczność stosowania wysokiego stosunkowo napięcia zasilającego. Napięcie ponadto powinno być stabilizowane, gdyż zmiana napięcia o np. 10 woltów pociąga za sobą zmianę o kilka woltów, co może mieć bardzo nieprzyjemne skutki przy nowoczesnych lampach głośnikowych o dużym nachyleniu charakterystyki. Układów takich unikano więc o ile tylko możliwe, a tam gdzie były niezbędne, jak np. w niektórych układach pomiarowych, należało przedsiębrać pewne dość skomplikowane środki zabezpieczające.

   Nowy schemat pozwala na uniknięcie tych wszystkich braków, a oprócz tego przedstawia szereg zalet, dzięki którym może niekiedy okazać się lepszym od wzmacniacza o sprzężeniu RC.

Czytaj więcej: Nowy wzmacniacz o bezpośrednim wzmocnieniu

Radiotechnika (wyd. 2)

Szczegóły

Kategoria: Books

Odsłon: 10373

Robert L. Shrader
Radiotechnika - wykład elementarny
Wydawnictwa Naukowo - Techniczne, wydanie 2, Warszawa, 1963
(tłumaczył A. Królikowski)
Dane o oryginale: Robert L. Shrafer, Electronic Communication, McGraw-Hill, 1959

Wstęp do polskiego tłumaczenia

   W książce tej omówiono wszechstronnie wszelkie zagadnienia dotyczące podstaw radiotechniki. Na wstępie omówione są pojęcia zasadnicze jak: prąd, napięcie i oporność, następnie obwody prądu stałego i zmiennego, indukcyjność, pojemność, lampy elektronowe, zasilacze, generatory, wzmacniacze małej i wielkiej częstotliwości. W dalszych rozdziałach omówione są: nadajniki, odbiorniki i anteny. Na zakończenie podane zostały dane dotyczące stacji radiofonicznych, telewizji i radaru.

   Książka przeznaczona jest dla wszystkich pragnących się zapoznać z zasadniczymi problemami radiotechniki, dla uczniów radiotechnicznych szkół zawodowych i radioamatorów.

SPIS TREŚCI

1. Prąd, napięcie i oporność (15)
   1. Elektryczność (15)
   2. Elektrony i protony (16)
   3. Atom i elektrony swobodne (18)
   4. Elektroskop (19)
   5. "Wielka trójka" elektryczności (20)
   6. Uproszczony obwód elektryczny (20)
   7. Prąd (22)
   8. Siła elektromotoryczna (23)
   9. Bateria w obwodzie (24)
   10. Jonizacja (26)
   11. Rodzaje prądów i napięć (26)
   12. Oporność (27)
   13. Oznaczanie oporników kodem barw (30)
   14. Układ metryczny (32)
   15. Wymiary przewodów (32)
   16. Wykonywanie połączeń o małej oporności (32)
2. Obwody prądu stałego (36)
   1. Prawo Ohma (36)
   2. Zastosowanie prawa Ohma (37)
   3. Matematyczne podstawy prawa Ohma (38)
   4. Wyciąganie pierwiastka kwadratowego (40)
   5. Moc i energia (43)
   6. Stosowanie wzorów na moc (45)
   7. Wydzielanie mocy na opornikach (47)
   8. Bezpieczniki (48)
   9. Mierniki (49)
   10. Rodzaje obwodów (50)
   11. Obwody szeregowe (51)
   12. Prawo Ohma w układach złożonych (52)

       Czytaj więcej: Radiotechnika (wyd. 2)

Wzmacniacz mocy Marantz 40/20 W - Konsola Audio Marantz

Szczegóły

Kategoria: Audio USA

Odsłon: 6412

Wzmacniacz mocy Marantz 40/20 W - Konsola Audio Marantz
(Raport o sprzęcie)
AUDIO, SIERPIEŃ 1956, TOM. 40, nr 8 (następca RADIO, Est. 1917).

   Jeśli przeciętny audiofil miałby zacząć budować jednostkę sterującą (przedwzmacniacz dalej nazywany konsolą sterującą lub po prostu konsolą) dokładnie według swoich najśmielszych marzeń, jeśli chodzi o wydajność, brak zakłóceń i szumów, elastyczność sterowania i ogólny wygląd, jest całkiem prawdopodobne, że zbliżyłby się do skopiowania układu firmy Marantz o nazwie Audio Consolette. Oczywiście mógłby to zrobić  jeśli miałby niezbędne doświadczenie, umiejętności i wytrwałość. A to jest właśnie to, co zrobił Saul Marantz i przez wiele miesięcy dopracowywał opisywany projekt. Rezultat był na tyle „komercyjny”, że uzasadniał pokazanie konsoli na rynku komercyjnym. Wykresy na rys. 1 pokazują dlaczego.

Czytaj więcej: Wzmacniacz mocy Marantz 40/20 W - Konsola Audio Marantz

Kilka uwag praktycznych dla konstruktorów wzmacniaczy m.cz. (RiK 1965/10)

Szczegóły

Kategoria: Radioamator i Krótkofalowiec

Odsłon: 6377

Kilka uwag praktycznych dla konstruktorów wzmacniaczy m.cz.
Autor: M.R.
Radioamator i Krótkofalowiec, Rok 15, Październik 1965r., Nr 10

   W poprzednich artykułach opisano układy wzmacniaczy m.cz. od strony teoretycznej. Podano kilka prostych układów wzmacniaczy asymetrycznych i symetrycznych (w układzie przeciwsobnym), nie komentując bliżej sposobu ich montażu, jak również nie omawiając bliżej niepowodzenia jakie może spotkać początkującego konstruktora najprostszego nawet wzmacniacza m.cz.

   Nie sposób omówić wszystkich możliwych do uniknięcia błędów przy konstrukcji wzmacniaczy, utrudniających potem ich uruchomienie, czy też wręcz wykluczających ich prawidłową pracę. Ograniczymy się więc jedynie do omówienia niektórych najczęściej występujących przyczyn niepowodzenia.

   Zakładamy oczywiście, że wybrany schemat układu jest bezbłędny. Nie jest to takie oczywiste, jak się wydaje. Często bowiem występują w schemacie błędy kreślarskie, które trudno wykryć nawet fachowcowi. Zdarzają się również błędy celowe, wprowadzane zwłaszcza w schematach zamieszczanych w prospektach firm zagranicznych. Ma to na celu utrudnienie kopiowania reklamowanych wyrobów danej firmy. Nawet w prawidłowych pod względem układowym schematach spotyka się błędne wartości poszczególnych elementów. Niekiedy niewłaściwie dobrany kondensator lub opornik może całkowicie zmienić parametry układu. Załóżmy jednak, że wybrany prze nas układ jest bezbłędny zarówno pod względem ujęcia schematowego, jak i doboru wartości poszczególnych elementów.

   Przystępując do montażu wzmacniacza należy sprawdzić najpierw zgodność wartości poszczególnych jego części składowych (czyli elementów układu) z podanymi na schemacie wartościami nominalnymi. Nie zawsze podane na elementach wartości zgadzają się z rzeczywistą pojemnością lub opornością, jakie dany element wykazuje.

   Kondensatory stałe wykazują często usterkę polegającą na tym, że ich końcówki nie kontaktują z wewnętrznymi okładkami, bądź też, że kontakt ten nie jest pewny. Usterka taka może spowodować duże trudności przy uruchomieniu wykonanego wzmacniacza. Tym samym rodzajem defektów bywają obciążone i oporniki masowe. Ich końcówki nie zawsze dobrze kontaktują z masą oporową.

   Po mechanicznym zbadaniu elementów należy zbadać je również pod względem elektrycznym; chodzi tu o zgodność ich rzeczywistych parametrów z podanymi na elementach wartościami nominalnymi. Nie zawsze będzie to możliwe (brak odpowiednich do tego celu przyrządów pomiarowych), zresztą niewielkie odchylenia wartości rzeczywistych od wartości nominalnych nie odgrywają zasadniczej roli i nie wpływają w decydujący sposób na funkcjonowanie wzmacniacza.

   Jeżeli po całkowitym ukończeniu montażu wzmacniacz nie wykazuje pełnej sprawności (np. za małe wzmocnienie i zniekształcenie nawet przy małym wysterowaniu), należy szukać przyczyny w niewłaściwym ustaleniu się punktu pracy na charakterystyce jednej lub więcej lamp zastosowanych w układzie. O ile po zbadaniu lamp (pod względem właściwej emisji) okaże się, że nie są one przyczyną złej pracy wzmacniacza, przystępujemy do wykrywania innych możliwych usterek. Przede wszystkim mierzymy napięcia na opornikach katodowych poszczególnych lamp za pomocą woltomierza na prąd stały. Dodatni zacisk woltomierza łączymy z katodą lampy, zaś ujemny - z masą, czyli "chassis" wzmacniacza. Jeżeli mierzone napięcie jest za małe lub równe zeru, oznacza to, że albo przez lampę nie płynie żaden prąd, albo że katoda lampy jest zwarta z masą. Z kolei mierzymy napięcie anodowe lampy, czyli napięcie między jej anodą i masą. Jeżeli napięcie to jest prawidłowe, wówczas brak napięcia katodowego świadczy o zwarciu katody z masą. Odłączamy kondensator blokujący katodę lampy i jeżeli wówczas napięcie katodowe się pojawi, mamy pewność, że defekt tkwi w kondensatorze blokującym opór katodowy.

   Może się zdarzyć, że mierzone napięcie katodowe jest większe od wynikającego z warunków układowych i charakterystyki danej lampy. Przyczyna nadmiernego napięcia katodowego może być znów dwojaka: albo za duży prąd anodowy lampy, albo przerwa w oporniku katodowym. Najczęściej spotykanym defektem objawiającym się zbyt dużym prądem anodowym lampy, a stąd i dużym napięciem na jej oporniku katodowym, jest zbyt duża upływność kondensatora siatkowego, sprzęgającego siatkę badanej lampy z anodą lampy poprzedniego stopnia. Przez oporność upływu kondensatora siatkowego siatka badanej lampy otrzymuje dodatni potencjał powodujący wzrost prądu anodowego lampy i przesunięcie punktu pracy lampy w kierunku dodatnich potencjałów siatki, co oczywiście powoduje zniekształcenia wzmacnianych sygnałów.

   Dla lepszego zrozumienia istoty tego zjawiska spójrzmy na rysunek 1.

Rys. 1. Badanie izolacyjności kondensatora C_s przez zwarcie siatki lampy z masą i obserwowanie napięcia katodowego U_k lub prądu anodowego I_a0

Jeżeli kondensator C_s wykazuje upływność, to wówczas płynie prąd stały od punktu A poprzez kondensator C_s i opornik siatkowy R_s do masy.

Czytaj więcej: Kilka uwag praktycznych dla konstruktorów wzmacniaczy m.cz. (RiK 1965/10)

Wzmacniacz do gitary (RiK 1965/10)

Szczegóły

Kategoria: Radioamator i Krótkofalowiec

Odsłon: 5527

Wzmacniacz do gitary
Autor: mgr inż. Zdzisław Kwaśniewicz
Radioamator i Krótkofalowiec, Rok 15, Październik 1965r., Nr 10

   Opisany tu układ służy do współpracy z trzema gitarami i mikrofonem. Założeniami konstrukcyjnymi było uzyskanie pewności działania i dużej wytrzymałości na wstrząsy. Jako elementów użyto typowych materiałów łatwo dostępnych na rynku krajowym.

DANE TECHNICZNE

• Napięcie sieci: 220V/50Hz
• Moc pobierana: około 60VA
• Liczba lamp: 4
• Wejścia:
  • Tor gitarowy: 3 wejścia ze wspólną regulacją sumy sygnałów i separacją poszczególnych wejść. Czułość 45mV przy mocy znamionowej.
  • Tor mikrofonowy: 1 wejście z regulacją. Czułość 4mV przy mocy znamionowej.
• Regulacja wzmocnienia obu torów: niezależna.
• Zasilacz napięcia anodowego: prostownik selenowy typu SPS6B 250/100/
• Moc znamionowa: 4VA przy oporności znamionowej 10Ω.
• Moc maksymalna (przy zniekształceniach mniejszych niż 6% w pasmie): 6VA.
• Szerokość pasma: 80÷15000Hz ±3dB
• Zniekształcenia nieliniowe:
  • 80÷400Hz - mniejsze niż 4%
  • 400÷7000Hz - mniejsze niż 2,5%
  • 7000÷15000Hz - mniejsze niż 4%
• Szumy własne:
  • Tor gitarowy: lepsze niż -45dB
  • Tor mikrofonowy: lepsze niż -38dB
• Wibrato: uruchomiane zdalnie o częstotliwości drgań około 8Hz i o regulowanej amplitudzie
• Głośniki: GD18-13/2 - 2 sztuki
• Wymiary: 400×300×200mm
• Ciężar: około 5kg

OPIS DZIAŁANIA

   Schemat ideowy przedstawiono na rysunku 1.

Rys. 1.

Lampa V1 pracuje jako przedwzmacniacz mikrofonowy. Dobierając wartość obciążenia anody pierwszego stopnia można ustalić optymalne wzmocnienie dla posiadanego mikrofonu. Oporność obciążenia anody drugiej połówki lampy V1 jest wspólna z lewym systemem lampy V2, będącej wstępnym wzmacniaczem gitarowym. Trzy wejścia, odseparowane od siebie opornikami 0,51MΩ, włączone są poprzez potencjometr w jej obwód siatkowy. Dzięki wspólnej oporności obciążenia następuje zmieszanie sygnałów obu torów, przy czym ich wartości mogą być indywidualnie regulowane.

Czytaj więcej: Wzmacniacz do gitary (RiK 1965/10)

Uzupełnienie do opublikowanego opisu wzmacniacza z psofometryczną regulacją siły głosu (RiK 1966/11)

Szczegóły

Kategoria: Radioamator i Krótkofalowiec

Odsłon: 6430

Uzupełnienie do opublikowanego opisu
Wzmacniacza Hi-Fi 20W z psofometryczną regulacją siły głosu
Autor: mgr inż. Stanisław Głowacki
Radioamator i Krótkofalowiec, Rok 16, Listopad 1966r., Nr 11

   W związku z listownymi zapytaniami Czytelników co do szczegółów dotyczących wzmacniacza opisanego w numerze 12/1965 podaję uzupełniające informacje, mogące ułatwić skonstruowanie i lepsze zrozumienie zasady działania tego urządzenia.

   Konstruując wzmacniacz mocy o uniwersalnym zastosowaniu należy dla dobrego odtwarzania w "szczytach" zapewnić dużą maksymalną moc oddawaną, mimo że moc ta będzie normalnie wykorzystywana tylko w małym procencie.

   W opisywanym już układzie zastosowano w stopniu końcowym lampy 6L6 (6P3 - radzieckie), ponieważ pozwalają one uzyskać moc wyjściową rzędu 20W, a więc na ogół wystarczającą. Zastąpienie ich lampami EL36 (wariant ten najbardziej interesował Czytelników) pozwoliłoby otrzymać maksymalną moc rzędu 45W, lecz wymagałoby zmiany transformatorów wyjściowego i sieciowego. Z tego względu wariant ten wydaje się być dla celów amatorskich nieekonomiczny.

   Zastąpienie lamp 6L6 lampami EL84 zmniejsza maksymalną moc wyjściową wzmacniacza do około 12÷15W i wymaga obniżenia napięcia anodowego do 300V.

   Końcowy stopień wzmacniacza przewidziany jest do pracy w klasie AB. Właściwy dobór ujemnego napięcia siatkowego zapewnia regulowany potencjometr w obwodzie siatkowym lamp. Napięcie polaryzacji należy dobrać w zależności od użytych typów lamp według danych katalogowych.

   Transformator wyjściowy należy dobrać w zależności od maksymalnej mocy wyjściowej. W wykonanym wzmacniaczu użyty został rdzeń o przekroju 12cm². Do wzmacniaczy większej mocy należy użyć rdzenia o większym przekroju. Dla mocy 50W przekrój rdzenia powinien wynosić przynajmniej 16cm². Uzwojenia transformatora można obliczyć z wystarczającą dokładnością z następujących wzorów:

gdzie:

• n₁ - liczba zwojów uzwojenia pierwotnego,
• U_a - maksymalna amplituda napięcia między końcówkami transformatora (praktycznie 2 × napięcie zasilania),
• f_d - żądana dolna częstotliwość graniczna przenoszenia (od 50 do 100Hz),
• S - przekrój rdzenia w cm²,
• B_m - maksymalna indukcja magnetyczna w rdzeniu (praktycznie nie więcej niż 5·103Gs.

Przekładnia transformatora:

gdzie:

• n₂, n₁ - liczba zwojów uzwojenia wtórnego i pierwotnego,
• R_g - oporność rzeczywista głośnika lub głośników przyłączonych do transformatora,
• R_a - oporność optymalna obciążenia lamp między anodami lamp. Wartość ta zależy od napięcia zasilającego i klasy pracy lamp. Podawana jest zwykle w katalogach lampowych.

Maksymalny prąd zmienny płynący przez uzwojenie wtórne (w amperach):

gdzie:

• P - maksymalna moc oddawana przez wzmacniacz w watach,
• R_g - oporność obciążenia transformatora. Oporność przyłączonych głośników.

  Czytaj więcej: Uzupełnienie do opublikowanego opisu wzmacniacza z psofometryczną regulacją siły głosu (RiK 1966/11)